Login / Reg                    Nieuwsbrief  |   Agenda   |   Vacatures   |   Forum   |   Advies   |   Adverteer   |   Zoek
Zorgwaarde bij schaarste (2)
Bron: Procesverbeteren.nl
Supply Chain: Netwerkorganisatie
Grip op Personeel Niet In Loondienst (PNIL)Maximale zorgwaarde met schaarse middelen (2)

Door Dr Ir Jaap van Ede, hoofdred. Procesverbeteren.nl, 06-04-2021  [ deel 1 ] [ deel 2 ]
Eerder gepubliceerd in inkoopvakblad Deal. Dit artikel bevat echter updates.

Op alle vlakken neemt de schaarste toe in de zorg, en nieuwe spelregels zorgen voor extra stroperigheid! Hoe draag je in deze complexe situatie bij aan zoveel mogelijk zorgwaarde? Gebrek aan ideeën was er op het Nevi Zorgcongres 2020 niet.

Deel 1 van dit tweeluik ging over de inkoop van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen. In deel 2 aandacht voor krapte op de arbeidsmarkt, het contracteren van thuiszorg, en voor reductie van de carbon footprint. Dat laatste vergt een ondernemende houding. Bent u in de mierenhoop van uw zorginstelling een mier voor de gezelligheid, of een ondernemende mier met lef?


Heb je het over schaarste in de zorg, dan kun niet om het gebrek aan vakpersoneel heen. Als gevolg daarvan stijgen de uitgaven voor Personeel Niet In Loondienst (PNIL) razendsnel. In 2015 ging het nog om 1,5 miljard euro, maar in 2018 was dit al gestegen naar ruim 2,7 miljard.

‘Er belt wel eens een directeur van een ziekenhuis die de PNIL naar beneden wil hebben. Mijn antwoord is dan: breng éérst eens in kaart wat er precies speelt’, vertelt Rick Nillesen, principal advisor en specialist zorgsector bij Randstad Groep Nederland.

‘Dat inzicht creëren is een mooie taak voor inkopers. In één PNIL-cijfer zitten zelfstandig werkende specialisten, verpleegkundigen in dienst als ZZP-er, maar ook bijvoorbeeld ICT-ers. Per functiegroep moet je daarom inventariseren wat je uitgaven aan PNIL nu precies zijn. Vervolgens moet je dan vragen aan het management, opnieuw per functiegroep, of het percentage flexibele arbeid is zoals gewenst. Een goede vraag daarbij is: welk vraagstuk los je op?’

De strategie om grip te krijgen op Personeel Niet In Loondienst (PNIL) hangt af van: 
(1) al dan niet krapte op de arbeidsmarkt en (2) al dan niet een bedrijfskritische functieDe strategie om grip te krijgen op Personeel Niet In Loondienst (PNIL) hangt af van:
(1) al dan niet krapte op de arbeidsmarkt en (2) al dan niet een bedrijfskritische functie


Kwadranten

Nillesen schetst vier kwadranten, op basis van twee criteria: is de arbeidsmarkt ruim of schaars, en is de te vervullen functie kritisch of niet (zie de afbeelding hierboven).

‘Voor drie van de vier kwadranten kunnen inkopers zélf slimme oplossingen bedenken, er van uitgaande dat er een goede functieomschrijving is. Twee afwegingen zijn altijd belangrijk: wil ik mensen in flexdienst of in vaste dienst, en ga ik zélf naar hen op zoek of besteed ik dit uit.’


Verpleegkundigen
Het kwadrant waarin je kritische functies wilt vervullen, in combinatie met een krappe arbeidsmarkt, is vanzelfsprekend de bottleneck. In dat kwadrant bevinden zich onder meer de verpleegkundigen, waarover je keer op keer hoort dat de werkdruk te hoog is en het aanbod schaars.

Een gevolg is dat sommige verpleegkundigen hun baan opzeggen, en stoppen of als zzp-er terugkeren. Hierdoor ontstaat een vicieuze cirkel van steeds meer druk op de overgebleven vaste krachten en nog meer personeelsverloop.

‘Heb je het PNIL-cijfer goed opgesplitst, dan weet je als inkoper in elk geval precies hoe groot dit specifieke probleem in jouw geval is. Vervolgens kun je de uitgaven aan PNIL-verpleegkundigen dan naast die van soortgelijke zorginstellingen leggen. Doe je het dan relatief goed, dan kun je concluderen dat je met de bestaande situatie moet leven tot de arbeidsmarkt aantrekt. Of tot de overheid strengere eisen aan het zzp-schap stelt.’

Employee value proposition
Interessanter wordt het als je relatief veel verpleegkundigen in flexdienst hebt. Dan moet je proberen om een aantrekkelijker werkgever te worden, een customer of choice voor werkzoekenden.

n een duur woord: je employee value proposition moet dan beter. Daar heb je als inkoper hulp bij nodig. ‘Vorm dan bijvoorbeeld een multidisciplinair verbeterteam, met daarin in elk geval mensen vanuit HR. Dat team kan vervolgens gaan onderzoeken wat er moet veranderen. Hogere salarissen zijn weinig effectief als lokmiddel. Uit onderzoek blijkt dat verpleegkundigen vooral een goede balans zoeken tussen werk en privé.’

Olivier van NoortPopulatiebekostiging
Schaarste speelt ook op het gebied van de thuisverpleging. In de thuiszorg is het vooral zoeken naar een balans tussen bureaucratie en werkplezier, oftewel tussen controle en vertrouwen. 

‘Uurtje/factuurtje is bij het afrekenen van thuiszorg nog steeds het meest gangbaar’, vertelt Olivier van Noort1, account manager bij Menzis.

‘Sinds enkele jaren bepalen de wijkverpleegkundigen hoeveel zorg er nodig is. Dat is goed, want zij zien hun klanten, maar er zijn ook nadelen. Ten eerste ontbreekt een prikkel om niet meer zorg te verlenen dan nodig. Ten tweede is er nog steeds veel bureaucratie, denk aan de beruchte vijf minuten registratie. Waar het ons als zorgverzekeraar aan ontbreekt, is inzicht. Je wilt weten welke thuiszorgverleners het relatief goed doen, rekening houdend met de sociaal-economische omstandigheden in een bepaald gebied, en wie je meer op de huid kunt zitten.’

Overschakelen op populatiebekostiging kan een deel van de oplossing zijn. ‘Je geeft een zorgverlener dan een zak met geld, en die gaat daarna naar eigen inzicht zo goed mogelijk thuiszorg verlenen in een bepaalde regio. Of dat goed lukt zie je aan de klanttevredenheid, en door de uitgaven van zorgverleners met elkaar te vergelijken.’

Keuzevrijheid
Je zou denken dat het inkooptechnisch de beste oplossing is om álle wijkverpleging regionaal aan één aanbieder te gunnen, voor een x-aantal jaar.

‘Los van het feit dat we niet werken met aanbestedingen, kan dit in de grote steden niet. Daar zijn veel zorgaanbieders. Ook is er politieke druk om de keuzevrijheid in tact te laten. Bovendien willen onze klanten dat ook. Zij hebben namelijk een veel nauwere band met de verpleegkundigen dan met ons. Dwing je mensen om over te stappen naar een andere thuiszorgorganisatie, dan krijg je veel opstandigheid. Bovendien kunnen klanten ook ongecontracteerde zorg kiezen, en soms kunnen ze inkopen via een persoonsgebonden budget. Volledig grip op een regio krijgen wij daardoor nooit.’

Ontvang samenvattingen van al onze nieuwe praktijkverhalen!
De vijf voordelen van gratis registratie:
  1. Elke twee maanden samenvattingen van al onze nieuwe artikelen
  2. Geen andere e-mail (!)
  3. Artikelen altijd volledig kunnen lezen
  4. Toegang tot 350+ praktijkcases procesverbetering
  5. Berichten kunnen plaatsen en opmerkingen toevoegen aan artikelen

Meerjarencontracten
Elke aanbieder in een bepaalde regio verplichten om elke zorgklant tegen een vast tarief aan te nemen, kan dat niet? ‘Nee, want de zorgzwaarte varieert enorm, en een aanbieder kan altijd zeggen dat zij op dit moment onvoldoende personeel hebben. Wij kunnen niet controleren of een bepaalde klant wordt geweerd vanwege een grote zorgbehoefte.’

Voorlopig is het de beste oplossing om, per regio, met grote thuiszorgorganisaties meerjarencontracten af te sluiten. ‘Daarna monitoren we dan of zo’n partij onder het bedrag zit dat je gemiddeld per zorgklant zou mogen verwachten, of er boven. Is dat laatste het geval, dan vragen we om uitleg. Ons doel is geen harde afrekening, we willen transparantie. We stimuleren het verlenen van de juiste zorg aan de juiste mensen, binnen het daarvoor beschikbare budget.’    

Schaarste!? Overvloed!
Ondernemer Ruud Koornstra was medeproducent van de Tv-programma’s Villa Velderhof en Lingo. Daarna was hij betrokken bij de ontwikkeling van de Ledlamp, bij het eerste groene stroom bedrijf Oxxio, en bij NewMotion, een service-provider op het gebied van elektrisch vervoer. Gaandeweg werd hij steeds meer een propagandist voor duurzaamheid.

Koornstra’s enthousiasme werkt inspirerend: ‘Schaarste? Een circulaire economie betekent juist overvloed! Alles blijft dan immers onbeperkt beschikbaar. Er wordt verkeerd en negatief gedacht over het milieuprobleem. De helft van de mensen ontkent het bestaan er van. De andere helft zegt: dit gaat pijn doen, en onze kwaliteit van leven zal afnemen. De situatie met ruimteschip Aarde is vergelijkbaar met de Apollo 13. We have a problem and failure is not an option. Het vraagt daarom een vergelijkbare, creatieve, aanpak. ’

Ondernemen is een wérkwoord, stelt Koornstra. ‘Een strategie bedenken en uitvoeren? Zó werkt het niet. Een ondernemer is een dromer die niet opgeeft. In een mierenhoop zijn er twee typen mieren. De ene helft zorgt voor warmte en isolatie, en loopt de andere helft niet in de weg. Werkmieren hebben daarentegen zes jobs naast elkaar, en zorgen voor vernieuwing en exploratie. Beide typen mieren zijn nuttig, maar de vraag is: ben jij een mier voor de gezelligheid, of ben je een ondernemende mier?’

Nederland is feitelijk niet meer dan een grote stad. ‘Waar je ook zit, je bent in twee uur in Schiphol. Toch zijn we, met slechts de helft van het aantal inwoners van New Delhi, enorm ondernemend. Overal waar iets nieuws gebeurt kom je Nederlanders tegen.’

Toch kan het nog veel beter. ‘We zijn erg goed in innovatie, bestaande dingen slimmer doen. Dit gebeurt in de regel binnen de eigen sector. We zijn óók goed in vernieuwing. Daarmee bedoel ik: dingen fundamenteel ánders doen, vaak met inspiratie van buiten de eigen sector. Helaas zijn we heel slecht in het implementeren daarvan. Veel ideeën blijven lang op de plank liggen, of anderen gaan ermee aan de haal. Voor vernieuwing moet je lef tonen.’

In de zaal vol zorginkopers staat volgens Koornstra een enorme olifant. ‘Weet je welke? Preventie. Als je wilt dat zorguitgaven binnen de perken blijven, dan moet je er naar streven dat mensen minder vaak ziek worden. Daartoe zullen perverse prikkels uit het systeem moeten. Er is mij een ziekenhuis bekend waarin mensen fitter de OK ingingen, waardoor het aantal complicaties met 35% daalde. Vervolgens kwam er echter kritiek uit economische hoek: de bedden in de IC waren regelmatig onbezet!’   

CO2-uitstoot
De zorg draagt liefst 7% bij aan de CO2-uitstoot in Nederland. Streven naar duurzaamheid betekent dat je min of meer opzettelijk schaarste introduceert op dat gebied.

‘In een meting uit 2014 bleek dat de gemiddelde zorg-gerelateerde uitstoot bijna 1 ton per inwoner is’, aldus Taco Houwert, consultant bij adviesbureau Gupta Strategists. ‘Daarmee zijn we één van de uitschieters in de EU, maar er zijn wel verzachtende factoren. Het niveau van de zorg is hier hoog, én we hadden in 2014 nog verzorgingshuizen. Ook de manier waarop energie wordt opgewekt speelt een rol. Toch zijn er landen die het veel beter doen dan wij. Het Verenigd Koninkrijk meet en reduceert bijvoorbeeld al járen de CO2 voetafdruk van hun nationale zorgsysteem, het NHS.’

Taco Houwert: Wij zijn qua CO2-uitstoot in de zorg een uitschieter in de EUTaco Houwert:  ‘Wij zijn qua CO2-uitstoot in de zorg in de EU één van de uitschieters’


First do no harm

Elke arts kent het volgende principe: first do no harm. ‘Je kunt dit ook breder trekken: medische ingrepen mogen ook ánderen niet ziek maken. Klimaatverandering leidt niet alleen tot ondervoeding door verminderde landbouwopbrengsten, maar ook tot meer hart- en vaatziekten, longproblemen en infecties. Dat komt respectievelijk door extra ozon, pollen en door uitheemse ziekte-overbrengende insecten. Daarom willen steeds meer artsen bijdragen aan een lage CO2-uitstoot. Net zoals bij de vuurwerkdiscussie stellen zij preventie voorop. Daar komt bij dat de meeste Nederlanders klimaatverandering momenteel het belangrijkste probleem vinden. Op dat momentum kunnen inkopers inspelen, door samen met artsen multidisciplinaire duurzaamheidsteams te vormen.’

Euro’s per bed
De totale uitstoot in kaart brengen, en dan systematisch de grootste fracties terugdringen, is de beste aanpak.

‘Heb je echter nog geen gedetailleerd beeld van je CO2-voetafdruk, dan kun je ook al aan de slag’, stelt Houwert. ‘Om te beginnen kun je dan indicatoren zoals energiekosten omrekenen naar euro’s of CO2 uitstoot per jaar, en dit dan per bed of per vierkante meter. Zo’n getal kun je vervolgens vergelijken met soortgelijke instellingen, op basis van de benchmark van het Milieuplatform Zorg. Zit je relatief hoog en is daarvoor geen verklaring zoals een verouderde huisvesting, dan is dat reden om daarop te focussen. Bewustwording helpt dus veel’.

Verpleeg- en ziekenhuizen leveren de grootste bijdrage aan de uitstoot. De helft daarvan wordt veroorzaakt door verwarming en verlichting. ‘Het daarom logisch dat je overstapt op Led-verlichting, en dat je groene elektriciteit inkoopt.’

‘Loop je dan niet het risico dat je elektriciteit uit een biomassacentrale komt, die op een ándere manier vervuilend is?’, vraag ik. ‘Groene stroom is vaak beter dan grijze stroom, maar wees inderdaad kritisch op wat een leverancier eronder verstaat. Een nog betere oplossing is: zélf zonne-energie opwekken. De Noordwest Ziekenhuisgroep in Alkmaar legt op initiatief van enkele medewerkers een eigen zonnepark aan.’ 

Wij danken onze partners/adverteerders, door hen kunnen wij onafhankelijke artikelen maken!
Ontdek bijvoorbeeld hoe onderstaande partij Supply Chain & Inkoop in de praktijk helpt brengen!

AzumutaAzumuta

Azumuta is het toonaangevende no-code platform om werkvloer activiteiten en documenten te digitaliseren. Zo kunt u makkelijk al uw bestanden op één plaats creëren en beheren. Vergeet onhandig bewerken van Word en Excel documenten of het gebruik van Sharepoint!

Met Azumuta bent u in staat om gegevens in real-time te verzamelen en bij te werken. Zo hebben uw medewerkers toegang tot de meest recente gegevens, en voorkomt u fouten. Ook hebt u altijd, overal en vanaf elk apparaat toegang. U kunt handige dashboards maken met gecombineerde gegevensbronnen, en krijgt zicht op de productieactiviteiten. Azumuta combineert de vruchten van de papierloze fabriek, gegevens en analyses, en Internet of Things

> Naar website


Operatiekamers
Zoom je in op specifieke afdelingen, dan kom je in ziekenhuizen al gauw uit op de operatiekamers. ‘Per vierkante meter verbruiken die drie tot zes keer meer energie dan de rest van het ziekenhuis. Het helpt al veel, als je apparatuur ’s nachts uitzet. Het UMCU en het Amsterdam UMC doen dit al.’

Eén operatie geeft maar liefst 10 tot 15 kg afval in de vorm van plastic, karton en textiel. ‘Dit kun je terugdringen met herbruikbare instrumenten en textiel. Operatiekleding die je na één keer weggooit lijkt handig, maar ik weet dat veel artsen zich daaraan ergeren.’

Steriel verpakte operatiesets kun je slim samenstellen, zodat je zoveel mogelijk instrumenten daadwerkelijk gebruikt. Zo ben je meteen Lean bezig.

Een ander aandachtspunt zijn de anesthesie gassen. ‘Dat zijn honderd- tot duizendmaal sterkere broeikasgassen dan CO2. Ze dragen daardoor tot maar liefst éénderde bij aan de CO2-voetafdruk van een OK. Intraveneuze verdoving kan vaak een even goede en veilige oplossing zijn. Het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis is daar al grotendeels op overgestapt.’

Autoritten
Een ander idee is het verplaatsen van (chronische) zorg naar de huisarts of naar de mensen thuis. Denk hierbij aan apps voor diagnose op afstand. ‘Dat scheelt veel autoritten. Voor vergaderingen met mensen uit meerdere ziekenhuislocaties is video conferencing een goede optie. Ook dat beperkt de CO2-uitstoot, én het bespaart de zorgprofessionals kostbare tijd.’

Er zijn nauwelijks patiënten die hun ziekenhuis selecteren op grond van de duurzaamheid. Daardoor rijst de vraag: is er wel genoeg draagvlak?

‘Zoals ik al zei, zien steeds meer zorgprofessionals het gezondheidsbelang van CO2-reductie in. Bovendien, als je minder energie of materialen verbruikt, verdien je dat gemakkelijk terug. Ten derde zijn er steeds meer mensen die graag bij een milieubewust bedrijf werken. Duurzame ziekenhuizen hebben daarom een streepje voor op de krappe arbeidsmarkt.’

Las u deel één van dit artikel al?

> Zie ook: Inkoop digitaal zorgproduct vergt flexibiliteit (n.a.v. Nevi Zorgcongres 2019)
1) Olivier van Noort werd voorafgaand aan het Nevi Zorgcongres geïnterviewd. Zijn parallelsessie daar ging echter door omstandigheden niet door.


Hulp nodig bij Supply Chain Management, Inkoop en de Netwerkorganisatie?

Verwijzen naar dit artikel op internet?
Gebruik als link: https://www.procesverbeteren.nl/procesgericht/Zorgwaarde_schaarse_middelen2.php

AzumutaCimproLeanDirect