Login / Reg                    Nieuwsbrief  |   Agenda   |   Vacatures   |   Forum   |   Advies   |   Adverteer   |   Zoek
Bron: Procesverbeteren.nl
Six Sigma: Perfecte organisatie
Canisius Ziekenhuis NijmegenIndustrieel procesmanagement wint aan populariteit in ziekenhuizen
Stapsgewijs verbeteren met “ISO Six Sigma”
Door Dr Ir Jaap van Ede, hoofdedacteur procesverbeteren.nl, 2007


De combinatie van ISO en Six Sigma levert een ideale managementmethode op voor stapsgewijze verbetering in de gezondheidszorg. Dit bewees promovendus Jaap van den Heuvel, op dat moment algemeen directeur van het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk. In 2000 was dit ziekenhuis nog 2,4% minder efficiënt dan het Nederlandse gemiddelde, in 2004 was die score al omgebogen tot 8,8% bóvengemiddeld.

En het kan allemaal nóg beter, aldus van den Heuvel, die zijn werkterrein inmiddels heeft verlegd naar het Canisius Ziekenhuis in Nijmegen. ‘Bij ingrepen die vaak voorkomen passen we nu ook Lean Manufacturing toe. Six Sigma en Lean werken in de gezondheidzorg eigenlijk nóg beter dan in de industrie. In ons geval is de klant de patiënt, en die bemerkt rechtstreeks de gevolgen van efficiënter werken. Kostenreductie en kwaliteitsverbetering gaan daardoor hand in hand.’

SEH-team Canisius Ziekenhuis Nijmegen
Dr Jaap van den Heuvel (in het blauw), temidden van een Team voor Spoed Eisende Hulp (SEH), in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis


Gedurende de periode van 1999 tot en met 2005 had Dr Jaap van den Heuvel een bijzondere dubbelrol: naast promovendus was hij algemeen directeur van het Rode Kruis Ziekenhuis (RKZ) in Beverwijk.
Hierdoor had hij de beschikking over een enorme proefopstelling, om de waarde van ISO 9000 en Six Sigma voor de gezondheidszorg te onderzoeken.
Om maar meteen met de deur in huis te vallen: Die waarde is aanzienlijk, vooral in combinatie, zo valt te lezen in Van den Heuvel’s proefschrift *.

Continu verbeteren in Nederlandse ziekenhuizen
In Nederlandse ziekenhuizen worden verschillende continue verbetermethoden toegepast, zoals Lean, Six Sigma, Lean Six Sigma en de Theory of Constraints (TOC).
> Lijst zorgartikelen en cases


Kostenreductie
Sinds de introductie van de marktwerking in de zorg is de aandacht voor kostenreductie in Nederlandse ziekenhuizen groot, misschien zelfs wel té groot.

Van den Heuvel: ‘De ziekenfondsen betalen een vaste prijs per behandeling, onafhankelijk van de kwaliteit daarvan. Dit brengt het risico met zich mee dat de kwaliteit zal gaan teruglopen. Je komt als ziekenhuis immers in de verleiding om de goedkoopste kunstheupen en de eenvoudigste hartkleppen te gebruiken.’

Daar kan tegen worden ingebracht dat de patiënt goede kwaliteit kan afdwingen, door het beste ziekenhuis te kiezen. ‘Dat klopt, maar dan moet de kwaliteit van de behandelingen wel volledig transparant zijn. Bij zo’n heup blijkt de kwaliteit misschien pas achteraf, na een periode van tien jaar.’

Er is dus alle reden om het kostenvergoedingssysteem aan te passen. Op die aanpassing hoeft echter niet te worden gewacht. Ook nu al kan worden begonnen met de implementatie van kwaliteitsmanagementmethoden zoals ISO 9001 en Six Sigma.

‘In de industrie worden die methoden vooral gebruikt om op een efficiëntere manier, dus tegen lagere kosten, tot een product te komen. In een ziekenhuis is het product echter de behandelde patiënt. Hierdoor gaat kostenreductie, bijvoorbeeld door minder fouten en kortere wachttijden, in dit geval sámen met een betere kwaliteitservaring door de klant. Het geld dat je uitspaart kun je weer investeren in materialen en apparatuur. Je kunt je dan als ziekenhuis niet alleen onderscheiden op efficiency maar ook op medisch gebied, en dat leidt weer tot meer klanten.’

ISO Six Sigma
ISO staat vooral bekend als kwaliteitsborgingsmethode. In de afgelopen jaren is die methode echter uitgegroeid tot een managementsysteem. ‘ISO schrijft voor dat je de werkwijzen moet documenteren, en dat je daarna vastlegt hoe je de kwaliteit gaat meten en verbeteren. Gerichte tools daarvoor omvat ISO echter niet.’

De implementatie van ISO 9001 in het RKZ, afgerond in 2000, bleek daarom niet voldoende. Ter aanvulling was concreter verbetergereedschap nodig. Dit werd gezocht in de industrie. Daar worden verschillende methoden gebruikt zoals Lean Manufacturing en Six Sigma, respectievelijk uitgevonden binnen Toyota en Motorola, zie het kader hieronder.

Six Sigma en Lean Manufacturing

Six Sigma is een kwaliteitsverbeteringsmethode. Hetgeen de klant (in dit geval de patiënt!) ervaart, staat daarbij voorop. Steeds is het doel om de kans dat een bepaald bedrijfsproces een correct resultaat oplevert te vergroten. Six Sigma staat daarbij letterlijk voor een kans van tenminste 99,9997 %. Verbeteren op zich is echter belangrijker dan het bereiken van dat (meestal utopische) getal.

Lean manufacturing is een logistieke verbeteringsmethode. LM concentreert zich op het reduceren van verspilling: overproductie, voorraden, fabricagefouten, fabricageverstoringen, wachttijden, transport en onnodige (zoek)bewegingen.
Deze ‘bronnen van verspilling’ worden opgespoord via value stream mapping. Het doel van lean manufacturing is om de ‘waardestroom’  (lees: zaken die waarde toevoegen voor de patiënt) zo groot mogelijk te maken.  


Van den Heuvel vervolgt: ‘Lean is misschien nog wel krachtiger dan Six Sigma, maar mist de managementstructuur die nodig is om aan te sluiten op ISO. Daarom hebben we er voor gekozen om Six Sigma toe te voegen.  Lean wordt echter wel bij individuele projecten ingezet.’

DMAIC
Een Six Sigma-project wordt uitgevoerd volgens een DMAIC-cyclus, hetgeen staat voor Definieer, Meet, Analyseer, verbeter (Improve) en Controleer.
In de definitie en meetfase wordt bepaald welk te verbeteren kwaliteitskenmerk zal worden gemeten en hoe. Vervolgens wordt gezocht naar de oorzaken van het optreden van fouten. Tenslotte volgt het implementeren van verbeteringen en het borgen ervan (controlefase).

ISO en Six Sigma bleken elkaar in de ziekenhuissituatie perfect aan te vullen. ‘Bij Six Sigma begin je met beschrijven van een bepaalde werkwijze, feitelijk is dat ISO. En je eindigt met borging, ook dat is weer ISO. De combinatie levert dus een projectsturing op die steeds begint met ISO, dan  DMAIC en tenslotte weer een stukje ISO.’

Op die manier werden ISO en Six Sigma in het RKZ geïntegreerd tot één managementmethode, een soort ISO Six Sigma. ‘In de Verenigde Staten zijn er ziekenhuizen die met Six Sigma werken, en in Thailand is ISO bijvoorbeeld behoorlijk populair. Een mix van die twee is echter redelijk uniek.’

Miljoenen euro’s
De toepassing van die mix leverde miljoenen euro’s aan besparingen op in het RKZ. In 2004 bleek dit ziekenhuis bovendien, volgens het weekblad Elsevier, organisatorisch het beste ziekenhuis van Nederland.

‘De verbeteringen in het RKZ kunnen voor pakweg 25% worden toegeschreven aan ISO en voor 75% aan Six Sigma. Wel met de aantekening daarbij dat de combinatie veel meer opleverde dan de som der delen.’

In 2005 trad Van den Heuvel toe tot de raad van bestuur van het Canisius Wilheminaziekenhuis in Nijmegen. Sindsdien zet hij daar zijn verbetermissie voort.
‘De projecten in het Canisius worden gedaan door green belts, dit zijn mensen die kennis hebben om naast hun normale werk Six Sigma projecten te kunnen uitvoeren. Op dit moment gaat het vooral om verpleegkundigen, kantoorpersoneel en mensen van de facilitaire dienst. IBIS UvA verzorgt hun opleiding.’

Volgens Van den Heuvel is het niet zo moeilijk om projecten te selecteren, waarmee de green belts aan de slag kunnen. ‘Vraag de mensen op de werkvloer aan welke verspillingen ze zich ergeren, of kies gewoon iets waar veel geld mee is gemoeid.’

Een voorbeeld van een recentelijk project is de reductie van het verbruik aan zakjes bloed. ‘Six Sigma vertelt je dan, dat je moet beginnen met het vaststellen van criteria voor het correcte gebruik. Daarna kun je gaan meten in hoeverre je dat doel haalt. De derde stap is het doorvoeren van verbeteringen om dichter bij dat doel te komen. Gewoon gezond verstand gebruiken dus.’

In een andere DMAIC-cyclus werd het intraveneuze gebruik van antibiotica teruggedrongen. ‘Het is de bedoeling dat je zo snel mogelijk overschakelt op tabletten. Dat is vaak goedkoper, minder arbeidsintensief en minder foutgevoelig.’

Canisius Ziekenhuis Nijmegen
Ingang Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen


Lean Manufacturing
Binnen sommige Six Sigma projecten worden ook Lean Manufacturing principes toegepast. ‘In mijn proefschrift is dat nog een aanbeveling, maar daar zijn we nu dus al concreet mee bezig.’ 

Lean manufacturing verbetert de efficiëntie door productiestraten in te richten, verspillingen zoals wachttijden nemen dan af. Deze methode werkt vooral goed bij het stroomlijnen van processen rondom een medische handeling die vaak wordt verricht. ‘De hoeveelheid CT-scans per uur hebben we bijvoorbeeld met 30% weten te vergroten. Voorbereidende activiteiten voor de eerstvolgende scan voeren we nu al uit, terwijl de vóórgaande scan nog loopt. Onze patiënten hebben daar uiteindelijk ook baat bij, want die zijn nu eerder aan de beurt.’

*)  The effectiveness of ISO 9001 en Six Sigma in health care, proefschrift Jaap van den Heuvel, Erasmus Universiteit Rotterdam, januari 2007. Dit proefschrift kan worden besteld bij uitgeverij Beaumont Quality Publications.



Hulp nodig bij de implementatie van Six Sigma?

Verwijzen naar dit artikel op internet?
Gebruik als link: https://www.procesverbeteren.nl/SixSigma/SixSigma_ISO_ziekenhuis.php

AzumutaCimproManagement Mindfucks