Meesterschap is toekomstig leiderschap

Ik herinner me dat ik als tiener wekenlang ging werken om een cassettedeck van Philips te kopen. Daarmee haalde je immers de beste kwaliteit in huis. Dat was geen marketingverhaal, want het 35-jarige apparaat werkt nog steeds! Dergelijke kwaliteit – nog milieuvriendelijk ook want je gooit zo’n product niet snel weg - zie je tegenwoordig nog maar zelden.

Apple is, tot op zekere hoogte, één van weinige uitzonderingen. Het succesrecept van Steve Jobs: focus op wat je klanten echt willen, reduceer de producten tot de gebruiksvriendelijkste essentie en perfectioneer ze. Een minder vaak genoemde succesfactor is de helaas uitgekiende marketing, en daarnaast is er ook bij Apple steeds meer sprake van een bonuscultuur.
Steve Jobs had echter wel een sterke troef: hij had zélf gevoel voor techniek. In zekere zin ontwikkelde hij producten die hij en zijn collega’s persoonlijk graag zouden bezitten. Apple-producten zijn daardoor ambachtelijk in de zin van het Japanse begrip monozukuri: gemaakt met aandacht. Zelfs de binnenkant moest er goed uitzien, vond Jobs.

Ook Toyota heeft managers die diep in het bedrijf geworteld zijn, die de eigen producten goed kennen, daar trots op zijn, en er verantwoordelijkheid voor nemen. Denk aan de opmerking van Toyota-topman Akio Toyoda tijdens de recall-affaire twee jaar geleden: “My name is on every car”.

Het begrip monozukuri, dat in verschillende artikelen in deze nieuwsbrief aan de orde komt, is in feite een pleidooi tegen vluchtigheid. Als je perfecte producten wilt maken dan moeten vakmensen lang bij een bedrijf kunnen blijven werken, omdat dit hen de mogelijkheid biedt om te excelleren.

Intrigerend is dat in het boek The Toyota Way to Lean Leadership wordt gesteld, dat dit ook geldt voor leidinggevenden. Bij Toyota wordt je niet zomaar een Lean manager, daar is jarenlange praktijktraining voor nodig onder begeleiding van oude meesters in het vak. Je wortelt daarbij eerst in je eigen discipline en leert gestructureerd problemen oplossen, pas daarna spreid je je ‘takken’ verder uit in het bedrijf. Meesterschap is dus bij Toyota het recept voor toekomstig leiderschap!

Monozukuri zou een verdere revival en vergroening van onze maakindustrie kunnen stimuleren. Dit zou dan echter wel een nieuw type aandeelhouder vergen. Eén die niet is gefocust op korte termijn winst, maar die zich echt een beetje eigenaar wil en kan voelen.

Reageren? Dit kan via ons forum, waarop een kopie van deze column is geplaatst.

Dr Ir Jaap van Ede, 
hoofdredacteur procesverbeteren.nl