Pagina 1 van 1

Blog: Zonder managers?

Geplaatst: ma mar 02, 2015 11:47 am
door Jaap_Procesverbeteren.nl
Zonder managers?

De laatste maanden worden we overladen met televisieprogramma’s – onder meer Tegenlicht en Brandpunt – met maar één boodschap: managers zijn overbodig, productiemedewerkers kunnen best zelf hun bedrijf runnen!
Ik zou zeggen: probeer het eens uit in uw privéleven: stel geen prioriteiten, plan niets, evalueer niets, streef geen doelen na. Misschien goed voor een vakantiedag, maar verder een slecht idee. Management is wel degelijk nodig.

Het is echter wél een legitieme vraag, wie dat management moet doen. De ‘weg-met-de manager’ en ‘kantel’-goeroes hebben op een belangrijk punt gelijk: Een strikte scheiding tussen denkers – managers in ivoren torens achter spreadsheets - en doeners is ongezond. Bovendien moet het management het werk makkelijker maken, niet moeilijker. Niet standaardprotocollen of optimale bedrijfsprocessen zijn het doel, maar waardetoevoeging voor de klanten!

Je zou ook kunnen spreken van ‘Lean management’: precies zoveel management als nodig, en alleen sturen op parameters die waardetoevoeging vergroten. Het type leiderschap dat hierbij past is toegankelijk, inspirerend en coachend. De frontline – vreselijk woord trouwens, alsof je slag levert met de klant – moet flexibel kunnen reageren op onvoorziene omstandigheden. Professionals moeten - binnen veilige kaders - zélf beslissingen kunnen nemen als dat nodig is. Anders wordt een bedrijf star en bureaucratisch, en wordt het werk niet als zinvol ervaren. Iedereen, en zeker ook jonge mensen, moet bovendien worden uitgenodigd om ideeën en eigen ervaringen in te brengen. Anders mis je al snel nieuwe ontwikkelingen in de markt.

Afbeelding
^ Een zelfsturend team, hier van Buurtzorg

In de genoemde televisieprogramma’s kwamen diverse bedrijven aan bod, zoals de Braziliaanse machinefabrikant Semco, zorgorganisatie Buurtzorg, het coöperatieve schoonmaakbedrijf Schoongewoon, bouwbedrijf Kesselaar & Zn en de Belgische FOD Sociale Zekerheid. Allemaal bedrijven die claimen zonder managers te werken.

De beelden die ik zag, gaven het idee van een soort vrijblijvendheid. Iemand zei bijvoorbeeld “geen idee te hebben hoeveel uur ze deze week had gewerkt”, en belde daarna met een klant, zittend aan de keukentafel met haar kinderen.
Lekker scoren voor de journalist, maar mijn inziens geeft zo'n momentopname een heel verkeerd beeld van de realiteit in zelfsturende organisaties. Het management is daar niet verdwenen, maar verschoven naar teams op de werkvloer. In bepaalde typen organisaties pakt dat efficiënter uit, omdat de afstemming van het werk dan beter verloopt. Vergelijk dit met het opheffen van grenzen tussen afdelingen: bij een zelfsturend team is er geen scheiding meer tussen planning en uitvoering. Ook herkrijgen de mensen de vrijheid om hun werk op basis van hun eigen professionele oordeel in te vullen.

In de Tv-uitzendingen kwam de vraag wat de randvoorwaarden zijn voor zelfsturing geheel niet aan bod. Brandpunt opende in een reportage over Buurtzorg zelfs met “Hoe een simpel idee uit de achterhoek de wereld verovert”. ‘Simpel?’, dacht ik. ’Verre van dat!’ In verschillende artikelen onderzochten wij het afgelopen jaar wat er allemaal nodig is om een zelfsturende organisatie tot een succes te maken. Ik noem een aantal succesfactoren:


1) Klein binnen groot: Het bedrijf wordt opgesplitst in kleine, zelfstandig functionerende en resultaat-verantwoordelijke teams, liefst in direct contact met de klant. Deze teams runnen zo veel mogelijk hun eigen toko, inclusief HR, planning, inkoop etcetera. De thuiszorgteams van Buurtzorg werken bijvoorbeeld zo. Je kunt ook zelfsturende teams per productgroep vormen. Er zijn ook bedrijven die mini-companies creëren, gericht op innovatie. Deze mini-companies geven een deel van het bedrijf de jeugdige flexibiliteit van een start-up.

2) De bovengenoemde teams kunnen hulp inroepen bij problemen, denk aan een ervaren coach.

3) De teams zijn getraind op het gebied van conflictoplossing, effectief vergaderen, feedback geven en mediation door collega’s.

4) Een zelfsturende organisatie gaat uit van het volgende mensbeeld: mensen zijn het vertrouwen waard, kunnen verantwoordelijkheid dragen, en zijn competent om goede beslissingen te nemen. Misschien is dat nog wel het moeilijkste punt: hoe ver ga je in het schenken van vertrouwen, en welke verantwoordelijkheid kan en wil iemand aan?


Tot slot nog dit: Om een punt te maken worden zelfsturende organisaties in de regel vergeleken met overdreven hiërarchisch ingerichte bedrijven. Het verschil is echter veel kleiner als je vergelijkt met een organisatie die vergevorderd is met bijvoorbeeld Lean of Lean Six Sigma, en die dus het aspect respect for people goed heeft ingevuld. Dan zie je namelijk steevast dat er:

A) Een missie is die wordt vertaald naar streefdoelen op de werkvloer. Soms mag iedereen zelfs over de missie meedenken, hetgeen veel enthousiasme en betrokkenheid oplevert.

B) Op hun werkplek worden mensen en teams uitgedaagd om zelf manieren te vinden om bij te dragen aan de missie. Bij ingewikkelde problemen kunnen zij de hulp inroepen van coaches en… managers.

Jaap van Ede, hoofdredacteur Procesverbeteren.nl

PS: Meer lezen over zelfsturende teams? Artikelen uit het afgelopen jaar hierover: Buurtzorg, Ricardo Semler, Reinventing Organizations