Blog: Wat is waardevol? - Value Added (VA) onnuttige KPI

Forum met als invalshoek LOGISTIEK.
Plaats hier uw vragen & antwoorden over LEAN MANUFACTURING, TOC, POLCA, Kanban.

Moderator: Jaap_Procesverbeteren.nl

Plaats reactie
Jaap_Procesverbeteren.nl
Forum ervaring: 4/5
Forum ervaring: 4/5
Berichten: 75
Lid geworden op: ma sep 28, 2009 8:17 pm

Blog: Wat is waardevol? - Value Added (VA) onnuttige KPI

Bericht door Jaap_Procesverbeteren.nl »

Wat is waardevol? - % Value Added (VA) onnuttige KPI

Stel, een manager vertelt dat het percentage waarde-toevoegende activiteiten in een productieproces gestegen is. Is het proces dan béter? Het juiste antwoord is mijn inziens: geen idee! Hieronder zal ik proberen uit te leggen waarom.
Het maken van een zogenaamde value stream map is binnen Lean een belangrijk hulpmiddel. Voor één bepaalde groep van producten (of diensten) breng je dan in kaart welke stappen daarvoor nodig zijn, en hoe goed die op elkaar aansluiten.

Daartoe worden alle acties in twee groepen ongedeeld. Ten eerste value added activiteiten (VA), dit is tijd die wordt besteed om – in de ogen van de klant - waarde toe te voegen aan het product. Ten tweede non value added activiteiten (NVA), dit is alles waarbij dat niet het geval is.

Als je dat doet, is het percentage VA in de regel heel laag. Dit betekent dat de klant veel langer op het product of dienst moet wachten dan strikt noodzakelijk. Want, stel dat het VA-percentage 1% is, dan kan de doorlooptijd in theorie worden teruggebracht tot 1% van de huidige waarde (want dan is het VA-percentage 100%). Alle productiestappen sluiten dan naadloos én foutloos op elkaar aan, en de producten-in-wording bewegen zich één voor één door de keten (One Piece Flow).

Informatie over de kortst mogelijke doorlooptijd is nuttig want (1) klanten willen hun producten steeds sneller hebben, en (2) lange doorlooptijden en dus grote tussenvoorraden leiden in de regel tot extra overhead, denk aan het zoeken naar en moeten opslaan van voorraden, of aan rework bij de ontdekking van fouten. Dit is feitelijk in een notendop waarom het Lean (slank) maken van processen, oftewel de flow vergroten en buffers verlagen, überhaupt werkt. Je reduceert daarmee de overhead en je kunt sneller leveren, hetgeen vaak een concurrentievoordeel oplevert.

Maakt dit het % VA daarmee tot een goede prestatie-indicator? Dus hoe hoger dat precentage, hoe beter? Nee. Hieronder verschillende redenen waarom niet.

1. Er is geen heldere definitie van een NVA
Rondom een value stream map ontstaan soms heftige discussies over wat NVA is en dus feitelijk ‘verspilling’. Niemand wil immers daarmee worden geassocieerd! Is ál het management NVA? Elke kwaliteitstest? Een helpdesk? Persoonlijke aandacht voor een klant? Duurzame inkoop? De weerstand tegen dat idee is logisch. Hoe je Value Added ook definieert, er zijn altijd heel zinvolle activiteiten die daar buiten vallen. Vaak wordt dan een derde categorie geïntroduceerd: ‘noodzakelijke’ NVA.

2. Niet elke NVA (lees: elke vorm van verspilling) is even erg
Je kunt immers niet per definitie aannemen dat elke grotere batch, hogere tussenvoorraad etcetera kostenverhogend werkt of de klanttevredenheid doet dalen. Bedrijven zoals Unilever berekenen daarom per geconstateerde verspillingsvorm de kosten daarvan, en gebruiken dat bij de prioritering van hun verbeterprojecten.


Afbeelding
Unilever gebruikt het WCM-programma van Professor Hajime Yamashima (rechts) om verspillingsreducties een prioriteit te geven

3. Een hoger percentage NVA kan in de ogen van de klant soms goed zijn
De klant ‘ziet’ namelijk de levertijd en niet de doorlooptijd. Damen Shipyards bouwt de casco’s van hun sleepboten bijvoorbeeld op voorraad, en bouwt deze dan af zodra er een bestelling binnenkomt. Dit vergroot het percentage NVA enorm, maar is nodig om tot acceptabele levertijden te komen. Levering via een One Piece Flow met 100% VA zou maanden duren.

4. Alles wat value added lijkt, hoeft dat nu (of in de toekomst) niet te zijn
In theorie kun je immers een heel onhandige manier van produceren hebben, met allemaal value added stappen daarin. Gebruik je het % VA als prestatie-indicator, dan kan het zelfs zijn dat er extra value added stappen worden geïntroduceerd, om een VA doelstelling maar te halen.
Vanwege het bovenstaande zijn discussies over wat nu precies NVA en VA is denk ik niet zo zinvol. Toyota maakt dan ook geen onderscheid tussen VA, en noodzakelijke NVA zoals management. Beiden worden beschouwd als nodig en nuttig, totdat iemand een slimmere manier vindt.

Het is denk ik beter als iedereen, aan de hand van de value stream map, probeert de hoeveelheid muda (verspilling), mura (onnodige variatie) en muri (overbelasting van mens of machine) steeds verder terug te dringen. Of anders gesteld: wat kun je allemaal weglaten, verminderen, in optimalere volgorde uitvoeren, of anderszins slimmer doen?

Reacties & aanvullingen hieronder zeer welkom!
Deze blog, met een link naar de reacties, gaat mee in onze nieuwsbrief van begin juli 2016 (4500 abonnees)


Dr Ir Jaap van Ede,
hoofdredacteur Procesverbeteren.nl
Hessel_CoLogic
Forum ervaring: 1/5
Forum ervaring: 1/5
Berichten: 2
Lid geworden op: do aug 30, 2007 8:41 am

Re: Blog: Wat is waardevol? - Value Added (VA) onnuttige KPI

Bericht door Hessel_CoLogic »

Beste Jaap,
Goed dat je deze nuancering hebt gemaakt omtrent het begrip Value Added. Het is en blijft een subjectief begrip. Bij diverse trainingen en praktijksituaties laten we deze begrippen beoordelen door de deelnemers, en daar wordt dan inderdaad zeer verschillend over gedacht.

Goed is het ook om het verschil nog eens aan te geven tussen het begrip productiedoorlooptijd (production) en levertijd (demand). Ook wel behandeld onder het begrip P:D ratio . Het is jammer dat in de wereld van Lean nauwelijks of helemaal niet gesproken wordt over het klantenorderontkoppelpunt (KOOP) of de bottlenecktheorie van Goldratt. Als deze begrippen gecombineerd worden met de Lean gedachte kan er nog een veel betere procesverbetering plaatsvinden.

Het verschuiven van het KOOP kan, zoals Damen, Holmatro, Moba, Orga/Unitron, WP Haton et cetera al hebben laten zien, leiden tot enorme verbeteringen in het optimale keuze tussen levertijd en werkkapitaal in de keten. Hier liggen nog enorme kansen, als je het KOOP niet meer statisch maar dynamisch gaat maken en dat met een verstandige dosis ICT combineert.
Jack_Jackomodo
Forum ervaring: 1/5
Forum ervaring: 1/5
Berichten: 2
Lid geworden op: di aug 23, 2011 12:30 pm

Re: Blog: Wat is waardevol? - Value Added (VA) onnuttige KPI

Bericht door Jack_Jackomodo »

Goede blog Jaap, en terechte punten. Ook helemaal eens met Hessel in de vorige comment.
Mijns inziens is er binnen Lean (en in voortbrengingsketens, supply chains) überhaupt veel te weinig aandacht voor wat klantwaarde nu precies is, en welke waste-reductie welke klantwaarde genereert. Met name in niet-standaard situaties (dus buiten de high volume / low variety manufacturing) zijn dat echt fundamentele vraagstukken. Op Nyenrode proberen we dit te onderzoeken en handzame tools te ontwikkelen. Zie bijv. het white paper How logistics & supply chain can create an appropriate customer value.
Jack van der Veen

Reactie Jaap van Ede:
Inderessant artikel, How logistics & supply chain can create an appropriate customer value. Hieronder heb ik dit samengevat, met een link om het complete white paper te kunnen downloaden.


Ketenbreed naar waardecreatie kijken
Het vernieuwende artikel How logistics & supply chain can create an appropriate customer value van Erdogan Gülyaz en Jack A.A. van der Veen (Nijenrode Business Universiteit, EVO) beschrijft een manier om ketenbreed naar waardecreatie te kijken. De totale waardecreatie is daarbij wat een klant als zodanig ervaart, minus de inspanningen en kosten van iedereen (inclusief die klant zelf!) die dat mogelijk gemaakt hebben. In de product kostprijs zitten onder meer kosten die toeleveranciers maken plus hun marges, en de kosten die het productiebedrijf maakt plus hun marge.

Eén van de belangrijkste uitgangspunten is dat de gepercipieerde baten voor de klant groter moeten zijn dan de lasten. De baten zitten daarbij in de productfunctionaliteit maar zijn deels ook niet-tastbaar, denk bij dat laatste bijvoorbeeld aan merkvertrouwen en –status. Ook de lasten zijn niet volledig tastbaar, want die zijn slechts deels in geld uit te drukken. Ook niet-materiële zaken wegen mee, zoals de moeite om het product te verkrijgen of het te leren gebruiken.

Waarde is dus een perceptie in de ogen van de klant, waarbij ook veel niet direct tastbare factoren een rol spelen, en dat omvat ook nog eens het traject lang vóór en na een aankoop. Vanwege dat complex van factoren werkt een enkelvoudige focus op verspillings- cq kostenreductie niet.

De kosten/baten-verhouding voor de klant moet natuurlijk beter uitvallen voor de toeleverketen waar jouw bedrijf deel van uitmaakt, dan die van concurrerende toeleverketens. Ook moet dat zo lang mogelijk duren, en dat kun je bijvoorbeeld bewerkstelligen door nauwe samenwerking met toeleveranciers.

Interessant is tenslotte dat ook bedrijfsmedewerkers en aandeelhouders hun eigen baten/kosten verhouding hebben. Waardecreatie is dus een spel waarbij de knikkers goed over alle belanghebbenden moeten worden verdeeld. Kortom, om een toeleverketen succesvol te laten zijn is de tevredenheid en - mede daardoor - betrokkenheid van iedereen nodig, van klant tot medewerker en van toeleverancier tot aandeelhouder.

Het artikel How logistics & supply chain can create an appropriate customer value kan via de website van verladersorganisatie EVO worden gedownload als pdf-bestand.
Rob_Dumontis
Forum ervaring: 1/5
Forum ervaring: 1/5
Berichten: 1
Lid geworden op: ma jun 27, 2016 8:22 am

Re: Blog: Wat is waardevol? - Value Added (VA) onnuttige KPI

Bericht door Rob_Dumontis »

Laten we het niet moeilijker maken dan het is. Ohno, Shingo en anderen zijn altijd heel helder over wat "waste" is binnen Lean. Maar we hebben moeite dit gedisciplineerd toe te passen in andere omgevingen dan productie, lijkt het wel.

Ohno stelde dat de huidige capaciteit van een proces gelijkstaat aan "werk" + "verspilling". En het concept "werk" is daarbij precies gedefinieerd: "werk" betekent dat het proces waarde toevoegt, d.w.z., het daadwerkelijk maken van het product.

Shingo schrijft hierover:
"Value-added work means some kind of processing - changing the shape or quality, nature or character of a product or assembly. Processing adds value and these processing operations are sometimes referred to as net operations...Examples of processing are assembling parts, forging raw materials, press forging, stamping metal plates, welding, tempering gears and painting bodies. Anything other than net operations constitutes factors that raise cost."

En bovendien:
"Value-adding operations actually transform materials, changing either form or quality. But even these essential processing operations can be further improved."

Binnen verspilling maken Ohno en Shingo onderscheid tussen "nodeloze verspilling" en "noodzakelijke verspilling". Nodeloze verspilling kan direct worden geelimineerd. Noodzakelijke verspilling betreft operaties die onder de huidige omstandigheden moeten worden uitgevoerd, maar die geen waardetoevoeging in de zin van hierboven betreffen. Om deze te elimineren moeten dus de omstandigheden worden gewijzigd. Dat is dan ook meteen de kern van wat continue verbetering probeert te doen.

Ik heb geen enkele moeite dit toe te passen in productie en ketens. Maar het doet natuurlijk wel af en toe behoorlijk "pijn" wanneer er wordt gesteld dat het werk enkel verspilling is. Maar het gaat daarbij om het werk, niet om de persoon.

In andere activiteiten dan productie hebben we schijnbaar moeite de vertaalslag te maken, maar het kan wel. Als we maar kritisch durven kijken naar waarvoor onze klant ons eigenlijk in de arm heeft genomen. Daar omheen is misschien nu wel heel veel noodzakelijk, maar het blijft verspilling.

PS1:
Overigens wordt in Lean wel degelijk bewust gebruik gemaakt van het ontkoppelpunt. Binnen Lean staat dat al sinds 1981 bekend staat onder de door Hessel genoemde D:P ratio. Het ligt aan de basis van wat in Lean het "work order sequence system" heet en dat toegepast wordt in het order-gerelateerde deel van de waardestroom, en het (anonieme) kanban-systeem dat in het anonieme deel van de keten toegepast wordt.

PS2:
Ook denk ik dat het bottleneck denken al lang bestaat binnen Lean. Duidelijke getuigen hiervan zijn, m.i., het gebruik van "mixed-level loading" of "heijunka", het balanceren van de lijn, het gebruik van kanban als "work release" principe, en bijvoorbeeld het duidelijk onderscheid maken tussen "activation" (leidend tot overproductie) en "utilization" (JIT).
Martin_Valspar
Forum ervaring: 1/5
Forum ervaring: 1/5
Berichten: 2
Lid geworden op: zo okt 21, 2012 8:23 pm

Re: Blog: Wat is waardevol? - Value Added (VA) onnuttige KPI

Bericht door Martin_Valspar »

Jaap,

Allereerst: weer een heerlijk prikkelend artikel die me weer lekker aan het denken zet. Laatste tijd heb ik bij ons veelvuldig de discussie gevoerd wat nu waarde toevoegend is. Vooral binnen een Amerikaanse multinational willen we graag alles vastleggen in operationele definities terwijl dit naar mijn mening helemaal niet kan, want "one size fits all" bestaat gewoonweg niet. Natuurlijk kun je de krappe operationele definitie van alom gerespecteerde heren als Ohno en Shingo hanteren. Alleen, zoals gezegd, ben ik niet zo van de zwart-wit benadering.

Waarom? Elke bedrijf en elke situatie heeft zijn eigen omgeving en dynamiek. Voor mij staat het creëren van waarde centraal en, zoals beschreven in het artikel van Erdogan Gülyaz en Jack A.A. van der Veen, is dat breder dan alleen de klant. Voor mij gaat het om het creëren van waarde voor alle belanghebbenden/ stakeholders van het bedrijf en daarbij is de ene belanghebbende soms belangrijker dan de andere, maar dat verschilt per bedrijf/situatie.

Het lastige vind ik persoonlijk dat je dus samen met die stakeholders vanuit een soort van 3D matrix moet kijken naar een bedrijf/ proces om te bepalen wat echt van waarde is. Wordt het hierdoor makkelijker? Absoluut niet, maar wel des te interessanter.

Nogmaals bedankt weer voor je artikel. Wens jou en alle mede lezers een fantastische zomer toe!

Met vriendelijke groeten,
Martin van Zanten
Plaats reactie